Bu sayfa “20. Yüzyılın başında Osmanlı Devleti ve Avrupa ülkelerinin siyasî ve ekonomik yapısıyla I. Dünya Savaşı’nın sebep ve sonuçlarını ilişkilendirir.”
BİR "DÜNYA" SAVAŞI
1914-1918 yılları arasında devam eden Birinci Dünya savaşı neden’ ’Dünya Savaşı’’ olarak adlandırılmış olabilir?
Barış: Savaşın bittiğinin bir antlaşmayla belirtilmesinden sonraki durum ,sulh.
SAVAŞA GİDEN YOL
Büyük bir yıkıma, milyonlarca insanın ölümüne sebep olan Birinci Dünya Savaşı nasıl başladı dersiniz? Bu savaşın çıkmasının nedenlerini öğrenmek için ‘’Ekonomi ve Sosyal Hayat’’ ünitesinde öğrendiklerimizi hatırlayalım. XIX. yüzyılda Avrupa’daki teknik ve bilimsel gelişmelerin sonucunda, aşağıda fotoğrafta bir örneğini gördüğünüz buhar gücü ile çalışan makineler yapıldı ve bu gelişme sanayileşmeyi başlattı. Avrupa’da sanayinin gelişmesiyle, fabrikalar kurulmaya başladı. Sanayileşen ülkeler fabrikalarında işlemek üzere ham maddeye ihtiyaç duydular. ürettikleri ürünleri satabilecekleri yeni Pazar arayışına girdiler.
Ham madde kaynağı ve Pazar olarak geri kalmış Asya ve Afrika ülkelerini denetim altına almaya çalışmaları, aralarında bir rekabete neden olur. Sömürge arayışı da denilen bu yarışta hakimiyet altına alınan ülkelerdeki ham maddeler Avrupa’ya taşındı, fabrikalarda üretilen ürünler sömürge ülkelere satılmaya başladı.
Bu gelişmeler sömürge ülkelerde yaşayan insanları nasıl etkilemiş olabilir?
İngiltere ve Fransa dünya üzerindeki en geniş sömürgelere sahip ülkelerdi. İngiltere sömürgelerinin genişliği nedeniyle üzerinde güneş batmayan imparatorluk olarak adlandırılıyordu. Ancak bu devletler XIX. yüzyıl sonrasına gelindiğinde o kadar rahat değildiler. Özellikle Almanya’nın sanayisi çok gelişti. Almanya ihtiyaç duyduğu ham madde için sömürge arayışına başladı. Bu durum dünya üzerinde birçok sömürgeye sahip İngiltere’yi endişelendirdi. İki devlet arasındaki bu sebepten bir yarış ve mücadele başladı. Almanya 1870yılında Fransa’nın Alsas-Loren bölgesini ele geçirdi. Fransa bu toprakları Almanya’dan geri istiyordu. Bu nedenle iki devlet arasında gerginlik vardı.
İngiltere Rusya’nın Balkanlardaki politikasını destekledi. Bu durum Rusya, İngiltere ve Fransa’yı birbirine yakınlaştırırken, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun Almanya ile ittifak kurmasına yol açtı.
Avrupa ülkeleri arasındaki bu çıkar çatışmaları kendi aralarında gruplaşmalara sebep oldu. Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve İtalya anlaşarak Üçlü İttifak Devletleri (Üçlü Bağdaşma Devletleri)’ni oluşturdu. Bu gruplaşmaya karşı İngiltere, Rusya, Fransa’da kendi aralarında anlaşarak Üçlü İtilaf devletleri (Üçlü Anlaşma devletleri)’ni kurdular. Zaman içinde bu gruplaşmalara başka devletler de katıldı.
Hangi grupta daha çok sayıda devlet yer almaktadır?
Devletler arasındaki çıkar çatışmalarının meydana getirdiği çözümlenemeyen sorunlar ve gruplaşmalar nedeniyle Avrupa XX. yüzyıl başlarında büyük bir siyasi gerilim içine girdi.
XX yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti’nin eski ekonomik ve siyasi gücü artık yoktu. İçeride azınlıkların ayaklanmaları ile uğraşıyor dışarıda ise Rusya, İngiltere ve Avusturya-Macaristan gibi devletlere karşı topraklarını korumaya çalışıyordu. Osmanlı Devleti Avrupa’daki gelişmeleri yakından takip edemediği için sanayisi gerilemiş atölyeler yavaş yavaş kapanıyordu. Sanayisi gelişen birçok Avrupa bu ürünler yapılan anlaşmalarla gümrük vergisi ödemeden sınırlarımızdan geçirildiğinden ucuza satılıyor ve yerli sanayimiz gittikçe zayıflıyor dışarıdan aldığımız borç miktarı artıyordu. Bu durum Osmanlı ekonomisini olumsuz etkiliyordu. Son olarak Trablusgarp ve Balkan Savaşlarında arka arkaya yenilgiler almış, Doğu Trakya dışında Avrupa’daki bütün topraklarını kaybetmiş ve gücünü yitirmişti. Halk yorgun, devlet askeri ve ekonomik yönlerden güçsüz düşmüştü. Bir zamanlar üç kıtada geniş topraklara sahip Osmanlı devleti aşağıdaki haritada gördüğünüz sınırlar içinde varlığını sürdürüyordu.
Osmanlı Devleti en çok hangi devlete karşı toprak kaybına uğramıştı?
Osmanlı Devleti hangi yüzyılda toprak kaybetmeye başlamıştır? Açıklayınız.
Savaşın Başlaması
28 Haziran 1914’te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahdı Ferdinand (Ferdinant), devletin sınırları içinde yer alan Saraybosna’ya gelmişti. Burada bir Sırplı’nın suikastı sonucu öldürüldü. Bu olaya savaşın başlamasına bahane oldu. Avrupa-Macaristan İmparatorluğu katillerin Sırbistan’a sığındığını ve orada korunduğunu ileri sürerek bu devlete savaş ilan etti. Zaten taraflar belirlenmişti. Birkaç hafta içinde İtilaf ve ittifak Devletleri birbirine savaş ilan ettiler. Böylece Birinci Dünya Savaşı başlamış oldu. Savaş zamanla diğer kıtalara da yayılarak bir dünya savaşına dönüştü.
