Bu sayfa “Tarihsel süreçte Türk devletlerinde yönetim şekli ve egemenlik anlayışındaki değişim ve sürekliliği fark eder.” Kazanımına uygun olarak hazırlanmıştır.
YÖNETİM ŞEKİLLERİ
Cumhuriyet
23 Nisan 1920 yılında BMM Ankara’da toplandı. 20 Ocak 1921’de Teşkilatı Esasiye Kanunu adını taşıyan anayasa yürürlüğe girdi. 1921 Anayasası ile millet egemenliğine dayanan yeni bir Türk Devleti kurulmuş oldu. Modern Türkiye’nin temellerini atan Atatürk milli egemenlik ilkesini devletin temel ögelerinden biri haline getirdi. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edildi. Böylece tek kişinin hakimiyetine dayalı yönetim şekli sona erdi. Milli egemenlik, bir milletin kendini yönetecek kişileri kendisinin seçmesi yani yönetimde söz sahibi olması demektir. 1924 yılında anayasaya devletin yönetim biçimi ile ilgili olarak, “Türkiye Devleti’nin yönetim biçimi Cumhuriyettir” maddesi eklenmiştir.
Türkiye’nin şu ana kadar 1921, 1924, 1961 ve 1982 yıllarında kabul edilen 4 anayasası olmuştur. Bütün anayasalarda egemenliğin millete ait olduğu ifadesi korunmuştur.
Open Sans bilgisayarlarda olduğu gibi mobil cihazlarda da iyi görünen, samimi bir yazı tipidir.
Anayasa: Bir devletin yönetim biçimini belirten yasama, yürütme, yargılama güçlerinin nasıl kullanılacağını gösteren, yurttaşların kamu haklarını bildiren temel yasa.
YÖNETİM BİÇİMLERİ
Dünyada geçmişte birçok yönetim biçimi görülmektedir. Yönetim biçimi demek ülkelerin yönetilme şekilleri demektir. Ülkeler değişik yönetim şekilleri uygulamışlardır. İlk görülen yönetim şekilleri şunlardır.
Monarşi (Mutlakiyet): Tüm yetkilerin ve güçlerin tek bir kişide toplanmasıdır. Yönetici seçimle işbaşına gelmez. Yetki, genellikle miras yoluyla (babadan oğula) geçer ve tek bir kişide toplanır. Bu kişinin emirleri tartışılmaksızın kabul edilir. Yasama, yürütme ve yargı yetkileri bu kişinin elindedir. Kimseye hesap vermez. Padişahlık, çarlık, krallık gibi.
Oligarşi: Belli bir sınıfın, grubun ya da küçük bir azınlığın egemenliği altında tutulan yönetim şeklidir. Asiller meclisi vardır. Bu meclis krala yaptırım uygulayabilir. Meclisin kararlarına uymayan kral görevden alınabilir. Kral yetkilerini meclisten alır.
Teokrasi: Bir ülkede siyasal yapılanma, devletin yönetim organları tüm siyasal ilişkilerin dini kurallara göre düzenlenip yürütüldüğü yönetim biçimidir.
Meşrutiyet: Hükümdarın yanında halkın seçmiş olduğu temsilcilerden oluşan yönetimdir.
Cumhuriyet: İnsanların eşitliğe, seçme ve seçilme hakkına sahip olduğu yönetim biçimidir. Yönetim ve güç halkın kendisinin seçtiği kişilere aittir. Yasaların üstünlüğü vardır. Buna herkes uymak zorundadır. Halkın memnun olmadığı yöneticileri seçimle değiştirebilir.
Demokrasi: Yunancada halk anlamına gelen "demos" ile güç, kudret iktidar ve yönetim anlamına gelen "kratos" kelimelerinin birleşmesiyle meydana gelir. Halkın egemenliğine dayanan yönetim şekli olarak tanımlanır.
Cumhuriyet yönetimini Meşrutiyet yönetiminden ayıran en önemli özellik nedir? Açıklayınız.
