EN Ä°YÄ°SÄ° DEMOKRASÄ°
Yalnız yaÅŸayan bir insan demokrasiye ihtiyaç duyar mı? Neden?
Bir toplum demokrasiye neden ihtiyaç duyar? Açıklayınız.
23 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisinin açılması ve millet adına tüm yetkilerin mecliste toplanmasıönemli bir demokratikleÅŸme hareketidir. Bu meclisin öncelikli demokratik faaliyetlerindenbirisi, "Egemenlik kayıtsız, ÅŸartsız milletindir." ilkesini getiren 1921 Anayasası'nı hazırlamasıdır."Bilinmektedir ki Türkiye Cumhuriyeti, demokrasi esasına dayalı bir devlettir. Demokrasi ise esasitibarıyla, siyasi niteliktedir, fikrîdir, ferdîdir, eÅŸitlikçidir."
Atatürk'ün yukarıdaki sözünden demokrasinin hangi temel özellikleri anlaşılmaktadır?
Ülkemizin demokrasi esaslarına göre yönetilmesi, günlük hayatımızda da demokrasinin yerleÅŸmesinihızlandırmıştır. Çevremizde meydana gelen her olayı, demokrasi ilkelerine göre çözmeye çalışırız
Demokrasinin Temel Ä°lkeleri
Demokrasinin temel ilkeleri, Anayasa'nın çeÅŸitli maddelerinde açıklanmaktadır.
6. Madde – Egemenlik, kayıtsız ÅŸartsız milletindir...
7. Madde – Yasama yetkisi Türk milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.
10. Madde – Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düÅŸünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzerisebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eÅŸittir...
11. Madde – Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve
diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.Kanunlar Anayasa'ya aykırı olamaz.
19. Madde – Herkes, kiÅŸi hürriyeti ve güvenliÄŸine sahiptir...
67. Madde – VatandaÅŸlar, kanunda gösterilen ÅŸartlara uygun olarak seçme, seçilme ve
bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılmahakkına sahiptir...
68. Madde – ...Siyasi partiler, demokratik siyasi hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır...
​
​
Demokrasinin temel ilkeleri; millî egemenlik,hürriyet ve eÅŸitlik, seçimler ve temsil,siyasi partiler, çoÄŸulculuk ve katılım ile hukukun üstünlüÄŸüdür. Anayasa'daki maddelerde bu ilkelerin hangileri yer almaktadır?
Yukarıdaki maddelerde yer almadığını düÅŸündüÄŸünüz ilkeler var ise anayasa kitapçığından araÅŸtırınız.
Millî EÄŸitim Bakanlığı ile TBMM arasında 13 Ocak 2004'te yapılan çalışmalar sonucunda "Demokrasi EÄŸitimi ve Okul Meclisleri Projesi" baÅŸlamıştır.
Ä°nsanlar ilk çaÄŸlardan günümüze kadar farklı ÅŸekillerdeyönetilmiÅŸlerdir. Bu yönetim biçimlerinde kimi zamandemokratik özellikler görülmüÅŸtür. Ancak yetkinin babadan
oÄŸula geçtiÄŸi ve tek kiÅŸinin söz sahibi olduÄŸu yönetimÅŸekli hangisidir?
Ä°nsanlık tarihinde, aÅŸağıdaki yönetim biçimleri yaygın olarak görülmüÅŸtür. Bunlar monarÅŸik, oligarÅŸik,teokratik yönetim biçimleri ve cumhuriyettir. Bu yönetim biçimlerini tanıyalım ve demokrasinintemel nitelikleri ile benzerlik ve farklılıklar açısından inceleyelim.
MonarÅŸi
"Devlet demek ben demeÄŸim."Fransız Kralı XIV. Lui(Lui)Fransız kralının bu sözü, yönetimde tek söz sahibi olduÄŸunun göstergesidir.ÇoÄŸu zaman saltanat, kral, padiÅŸah,han, hakan, ÅŸah, imparator veya prens gibi sözcükleri duyarsınız ya da okursunuz.
Bu sözcükler, yöneticilerin unvanlarındandır. MonarÅŸik yönetimlerde yetkiyi ellerinde bulunduran bu kiÅŸiler ülkede, tek ve son söz sahibidirler. Yetki genellikle babadan oÄŸula geçer.
Günümüzde bu ÅŸekilde yönetilen ülkelerolup olmadığını araÅŸtırınız.
OligarÅŸi
Bir grup ya da ailenin hâkimiyetine dayalı yönetim biçimidir. Orta ÇaÄŸ'da Avrupa'daki devletlerde soylu sınıfın hâkimiyeti elinde bulundurması oligarÅŸiye örnektir.
Günümüzde oligarÅŸi ile yönetilen ülkeler olup olmadığını araÅŸtırınız.
Teokrasi
Teokrasi, dine dayalı yönetim biçimidir.Teokratik devlette yönetim, Tanrı adına dinîkuralları uygulayan hükümdarın elindedir.Bazı yönetimlerde monarÅŸi ile teokrasi birliktegörülebilir. Osmanlı Devleti'nde monarÅŸi ile teokrasininaynı anda görülmesi, buna örnek olarak
verilebilir.
Günümüzde teokrasi ile yönetilen ülkeler olup olmadığını araÅŸtırınız.
Bazı devletlerde teokrasi ve monarÅŸi yönetim biçimlerinin birlikte görülmesinin sebepleri neler olabilir?
Cumhuriyet
Mustafa Kemal Atatürk"Cumhuriyet yönetimi demek, demokrasi sistemiyle devlet ÅŸekli demektir." der.
Üniversite öÄŸrencilerine yönetim biçimleri ile ilgili sorulan sorulardan birisi de "Cumhuriyet
nedir?" sorusudur. Bu soruya öÄŸrencilerin verdikleri cevaplar genellikle "Halkın, halk tarafından yönetildiÄŸi sistemdir." ÅŸeklinde olmuÅŸtur. Demokrasi de genellikle "Halkın egemenliÄŸine dayalı yönetim ÅŸekli" olarak tanımlanmaktadır. Atatürk'ün sözünden ve yapılan tanımlardan da anlaşıldığı gibi cumhuriyet ve demokrasi iç içe geçmiÅŸ görünmektedir. Ancak demokrasi, diÄŸer yönetim biçimlerinde de görülebilir.
Dünyada birçok devlet, cumhuriyet sistemi ile yönetilmektedir. Bu ülkelerin cumhuriyet yönetimini tercih etmelerinde neler etkili olmuÅŸtur? DüÅŸününüz.
Cumhuriyetin diÄŸer yönetim biçimlerinden farklılıklarını defterinize listeleyiniz.
1. Madde – Türkiye Devleti bir cumhuriyettir.
2. Madde – Türkiye Cumhuriyeti, toplumunhuzuru, millî dayanışma ve adaletanlayışı içinde, insan haklarına saygılı,Atatürk milliyetçiliÄŸine baÄŸlı, baÅŸlangıçtabelirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik,laik ve sosyal bir hukuk devletidir.
Cumhuriyetin, Anayasa maddelerinde ve ÅŸiirde geçen özelliklerini düÅŸününüz. Cumhuriyetle laiklik ilkesi arasında iliÅŸki kurunuz. Cumhuriyetin önemi ile ilgili kısa bir konuÅŸma yapınız.