
Bu sayfa “Sosyal bilimlerdeki çalışma ve bulgulardan hareketle sosyal bilimlerin toplum hayatına etkisine örnekler verir.”Kazanımına uygun olarak hazırlanmıştır.
BELGELERİN DİLİ
ArkadaÅŸlarınızla birlikte bir sınıf yasası oluÅŸturunuz. Bu çalışmayı yaparken sınıfta uyulması gereken kuralları ve bir öÄŸrencide bulunması gereken özellikleri yazınız. Sınıf yasasını hazırladıktan sonra sınıfınızda hangi deÄŸiÅŸikliklerin olabileceÄŸini düÅŸününüz.
Yazılı belgelerin, sosyal hayatı düzenlemesi hakkında neler düÅŸünüyorsunuz?


Bilimin, insan hayatında çok büyük bir rol oynadığını hiç düÅŸünmüÅŸ müydünüz? Bazen elde edilen bir ürün, beslenmemizi saÄŸlarken bazen de uzayla ilgili çalışmalar önümüzde yeni ufuklar açar. Bu yüzden bilimin, yaÅŸayışımız ve düÅŸüncelerimiz üzerinde büyük etkisi vardır. Siz sosyal bilimlerin hayatınıza olan etkisine hangi örnekleri verebilirsiniz?
Televizyondan ve radyodan hava durumu ile ilgili haberleri izler ve dinleriz. Meteoroloji istasyonlarından alınan bilgilerden günlük ve haftalık hava durumunu öÄŸreniriz. Siz, hava durumuna göre günlük yaÅŸantınızda hangi deÄŸiÅŸiklikleri yapıyorsunuz?
Hava durumu ile ilgili haberleri önceden öÄŸrenmemizin sosyal hayatımız açısından önemi ne olabilir?
Hammurabi Kanunları:
Kendi adıyla anılan bu kanunlar bir yönetici tarafından halka ilan edilen en eski kanun olarak bilinmektedir. Bütün ağır suçların ölümle cezalandırıldığı bu kanunlarda yer alan önemli bazı düzenlemeler arasında “kana kan göze göz” misilleme ilkesi, baktığı davalarda hata yapan hakimlerin görevden uzaklaÅŸtırılıp ağır para cezasına çarptırılmaları, yalan ÅŸahitlik yapanın ölümle cezalandırılması, suçlanan kiÅŸilerin suçsuzluklarını ispat etmeleri amacıyla Fırat’a atılmaları ve kiÅŸilerin toplumdaki statülerine göre farklı cezalara çarptırılmaları göze çarpmaktadır. Her ne kadar bu yaptırımlar günümüzde geçerli evrensel hukuk il¬kelerine uygun olmasa da, Hammurabi kanunlarında yer alan pek çok ilke insan haklarına önem vermesi açısından önem taşımaktadır
Bazı maddeleri: Arpa veya gümüÅŸün (paranın) konu olduÄŸu bir ÅŸahitliÄŸe çıkarsa, o davanın cezasını çekecektir.
EÄŸer bir yargıç, bir dava hükmetmiÅŸ, karar kesip bir belge düzenlemiÅŸse ve sonra kararını deÄŸiÅŸtirirse, o yargıcın verdiÄŸi kararda deÄŸiÅŸiklik yaptığını tespit ederlerse ve bu davada ÅŸikayet varsa (verilen hükmün) 12 katını verecektir (ödeyecektir). Meclisteki yargıçlık kürsüsünden kaldırtılacak (atılacak, oraya) dönmeyecek ve mahkemede yargıçların arasına oturtulmayacaktır.

Veda Hutbesi:
Peygamberimiz Hz. Muhammet Vedâ haccında, 8 Mart 632 günü Kasvâ adlı devesi üzerinde, Arafat Vâdisi'nin ortasında 124 bin Müslümanın ÅŸahsında bütün insanlığa söylediÄŸi hutbedir. Bu hutbenin özünde de insan hakları ile ilgili bölümler bulabilirsiniz.
Bazı maddeleri
Ey Nâs! Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu konuda Allah'tan korkmanızı tavsi¬ye ederim. Siz kadınları Allah'ın emâneti olarak aldınız. Onların nâmus ve ismetle¬rini Allah adına söz vererek helâl edindiniz. Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, onların da sizin üzerinizde hakları vardır.

Magna Carta:
VatandaÅŸların özgürlüklerini belirlemekten çok, toplum güçleri arasında bir denge kuran Magna Carta, kralın sonsuz olan yetkilerini din adamları ve halk adına sınırlamıştır. Magna Carta’nın 39. maddesinde yer alan, “Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir ÅŸekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak veya hapsedilmeyecek veya mal ve mülkünden yoksun bırakılmayacak ve¬ya kanun dışı ilan edilmeyecek veya sürgün edilmeyecek veya hangi ÅŸekil¬de olursa olsun zarara uÄŸratılmayacaktır” hükmü, vatandaÅŸların hakları ve özgürlükleri açısından çok önemli kurallar getirmiÅŸ olup, hukukun üstünlüÄŸü ilkesinin birçok ülkede yerleÅŸmesine neden olmuÅŸtur.
Bazı maddeleri
Madde 1: İnsanlar, haklar yönünden özgür ve eÅŸit doÄŸarlar ve böyle yasarlar. Sosyal farklılıklar ancak ortak yarara dayanabilir.
Madde 2: Her siyasal toplumun amacı, insanın doÄŸal ve zamanaşımı ile kaybedilmeyen haklarını korumaktır. Bu haklar; özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karsı direnmedir.
Madde 3: EgemenliÄŸin özü esas olarak ulustadır. hiçbir kuruluÅŸ, hiçbir kimse açıkça ulustan kaynaklanmayan bir iktidarı kullanamaz.
Kanun-i Esasi:
Osmanlı Devleti'nde mutlak monarÅŸiden anayasalı monarÅŸiye geçiÅŸi belirleyen ve meÅŸrutiyet rejiminin temellerini atan anayasadır.
Bazı maddeleri.
20. madde: Vergiler mükellefin gücüyle oranlı olarak salınacaktır.
21. madde: Özel mülkiyete kamu araçları dışında ve yeterli bir tazminat ödenmeden el konulamayacaktır.
22. madde: Yasaların kararlaştırdığı durumlar dışında, yetkililer meskene zorla giremeyeceklerdir.
25. maddeye göre de, yasa gereÄŸi olmaksızın kimseden vergi, resim ya da baÅŸka bir ad altında para alınmayacağı karara baÄŸlanıyordu.
26. madde ise işkence ve eziyetin kesin olarak yasaklandığını belirtiyordu.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi:
İnsan Hakları Bildirisi, İnsanın deÄŸiÅŸimi ve geliÅŸmesinin sonucunda 30 madde halinde 10 Aralık 1948 yılında BirleÅŸmiÅŸ Milletler tarafından Palais de Chaillot, Paris'te kabul edilmiÅŸ-tir.Eleanor Roosevelt bu beyannameyi "Bütün insanlık için bir Magna Carta(Magna Karta)" olarak tanımlamıştır. Türkiye bu beyannameye 1 Nisan 1949 tarihinde imza koymuÅŸtur.
Bazı maddeleri:
Madde 1: Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakımından eÅŸit doÄŸarlar. Akıl ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karşı kardeÅŸlik zihniyeti ile hareket etmelidirler. Madde 2: Herkes, ırk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diÄŸer herhangi bir akide, milli veya içtimai menÅŸe, servet, doÄŸuÅŸ veya herhangi diÄŸer bir fark gözetilmeksizin iÅŸbu Beyannamede ilan olunan tekmil haklardan ve bütün hürriyetlerden istifade
Avrupa İnsan Hakları SözleÅŸmesi:
20 Mart 1950'de Roma'da imzalanan SözleÅŸme, 3 Eylül 1952'de yürürlüÄŸe girdi. Türkiye, SözleÅŸmeyi 18 Mayıs 1954'de onayladı.
Bazı maddeleri:
Madde 2: Yaşama hakkı
1. Herkesin yaÅŸam hakkı yasanın koruması altındadır. Yasanın ölüm cezası ile cezalandırdığı bir suçtan dolayı hakkında mahkemece hükmedilen bu cezanın yerine getirilmesi dışında hiç kimse kasten öldürülemez.
Madde 3: İşkence yasağı
Hiç kimse iÅŸkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya iÅŸlemlere tabi tutulamaz.
Madde 4: Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı
1. Hiç kimse köle ve kul halinde tutulamaz.
2v-Hiç kimse zorla çalıştırılamaz ve zorunlu çalışmaya tabi tutulamaz.


