ATATÜRK VE TÜRK BASINII
Demokratik çabalarıyla yasaların değişmesini sağlayan kamuoyunun önemini bilen Mustafa Kemal Atatürk bu konuda şöyle söylemektedir: “Tiyatro, sinema, gramafon, radyo, telgraf da fikirlerin yapımı ve duyurulması için çok önemli ve çok etkili vasıtalardır. Bir insanın herhangi bir yerde söylediği sözleri sadece orada bulunanlar işitebiliyor; etkisi ani ve sınırlıdır. Fakat bu sözler radyo ile söylenirse bütün dünya işitebilir.”
Atatürk kamuoyu oluşturmada kitle iletişim araçlarının rolünün bilincindeydi. Milli Mücadele Döneminde ve sonrasında ülkenin ilerlemesi, çağdaş uygarlık düzeyine ulaşması için yaptığı inkılapların halka benimsetilmesinde kitle iletişim araçlarından yararlanmıştır.
Sivas Kongresi’nde İradeyi Milliye gazetesinin yayımlanması kararlaştırıldı. İlk sayısı 14 Eylül 1919’da yayımlanan gazete 3 yıl yayın hayatına devam etti. Kısa bir süre sonra 10 Ocak 1920 tarihinde de Ankara’da Mustafa Kemal’in önderliğinde Hakimiyeti Milliye Gazetesi yayımlanmaya başlandı.
Milli Mücadele’de başarı sağlanmasına o dönemde yayınlanan gazetelerin ne gibi katkıları olmuştur? Açıklayınız.
6 Nisan 1920’de ise Atatürk Anadolu Ajansını kurarak Milli Mücadele’nin her aşamasında ve sonrasında kamuoyunun aydınlatılmasını sağlamıştır.
Atatürk inkılaplarının halka benimsetilmesinin en güzel örneği yazı inkılabında görülmektedir. Batı uygarlığı ile bütünleşme yolundaki önemli adımlardan biri olan latin harflerine geçiş konusunda kamuoyu oluşturulmuştur. Basın latin harflerini benimsemiş ve halkın yeni yazıya uyumu konusunda elinden geleni yapmıştır. Her gün Atatürk’ün sözlerinden birkaç paragrafı yeni harflerle yayınlamıştır.
Ayrıca demokrasinin gelişmesi için kamuoyunda farklı görüşlerin de olması gerektiğine inanan Atatürk basın özgürlüğünü şu sözleriyle desteklemektedir.
“insanların fikirlerini serbest söylemek ve yaymak hakkıdır. Vatandaşlar, kendi eğitim ve öğretimleri için ve halkın yararları noktasında fikirlerini karşılıklı olarak alıp vermelidirler, düşündüklerini istedikleri gibi söyleyebilmelidirler. En büyük gerçekler ve ilerlemeler, fikirlerin serbest ortaya konması ve karşılıklı alıp verilmesi ile ortaya çıkar ve yükselir.”
Atatürk’ün gerçekleştirdiği inkılapların toplumda yerleşmesinde basın, yayın organlarının etkileri neler olmuştur?
Atatürk tarafından kurulan, gazeteler ve ajans şöyledir:
a) İrade-imilliye Gazetesi: Sivas Kongresi kararlarını duyurmak amacıyla, bu kongre sırasında çıkarılmasına karar verilmiş ve ilk sayısı, 14 Eylül 1919’da Sivas’ta çıkmıştır. İki haftada bir yayınlanıyordu. Atatürk’ün “Benim Gazetem” dediği bu gazetenin başyazılarını yazıyordu. 254 sayı yayınlanmıştır. Amacı milli mücadelenin halka ve tüm dünyaya duyurulması sağlamaktı. 3 yıl yayın yapmıştır.
b) Hâkimiyet-imilliye Gazetesi: 10 Ocak 1920’de Mustafa Kemal Atatürk tarafından Ankara’da yayınlanan bir gazetedir. Adını bizzat Atatürk koymuştur. Resmi gazete gibi devletin sözcülüğünü yapmıştır. Mustafa Kemal’in genelgeleri, beyannameleri burada yayınlanmıştır.
c) Anadolu Ajansı: Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı yıllarında halkın doğru bilgi almasını sağlamak ve kamuoyu oluşturmak için 6 Nisan 1920’de Anadolu Ajansını kurdu. Kuruluşunda Yunus Nadi ve Halide Edip’in katkısı olmuştur. Anadolu Ajanı bu yıllarda ulusal kurtuluş savaşını destekledi, insanlara doğru haberleri ulaştırdı. Bir yandan da savaşın gidişatını olumsuz yönde kışkırtmaları engelledi. 1990’lı yıllarda özel TV’ler ve
ajanslar kurulana kadar halkımızı bilgilendiren en önemli ve güvenilir kaynaktı. Türk halkını mutlu eden, sevince boğan pek çok haber A.A. tarafından verilmiştir.
