MİRASIN VE BARIŞIN KORUNMASI
Bu sayfa “Düşünce, sanat ve edebiyat ürünlerinin, doğal varlıkların ve tarihi çevrelerin ortak miras ögesi olarak yaşatılmasında insanlığın sorumluluğunun farkına varır.” Kazanımına uygun olarak hazırlanmıştır.
Ortak miras: insanların binlerce yılda meydana getirdikleri, paylaştıkları ve birbirlerine aktardıkları maddi ve manevi değerler. Sanat, düşünce, edebiyat ve bilim eseridir.
İnsan, doğuştan getirdiği yeteneklerini yüzyıllar boyunca geliştirmiştir. Yontma taştan yapılmış el baltasından, güneş sisteminde dolaşan uzay araçlarına kadar her şey insanın elinden çıkmıştır. İnsan, usta elleriyle aletler yapar, fikirler üretir, sanat ve edebiyat ürünleri ortaya koyar. Tarihi dokuları oluşturur, yaşadığı çevreyi ve çevresindeki doğal varlıkları da koruyarak sonraki kuşaklara miras olarak bırakır. Bu miras insanlığın ortak mirasıdır. Tekerleğin icadından günümüzdeki uzay araçlarının yapımına kadar bu ürünlerin ortaya konulmasında sayısız insanın, toplumun birikimi, emeği vardır. Bu nedenle de miras insanlığın ortak varlığıdır. Korunan doğal varlıklar ve tarihi çevreler; zenginleştirilen düşünce, sanat, edebiyat ve bilim eserleri gelecek kuşaklara da ortak miras olarak bırakılacaktır.
Ortak miras önce insan, sonra devletler daha sonra da sivil toplum ve uluslararası kuruluşlar korumalıdır. Uluslararası bir kuruluş olan UNESCO(UNESKO) 1972 yılında Dünya Kültürel ve Doğal Miras koruması Sözleşmesi’ni ilan etmiştir. türkiye, sözleşmeyi 1983 yılında onaylamış ve 1985 yılında İstanbul’un tarihi yarımada bölgesi Dünya Miras Listesi’ne alınmıştır. Bu listeye giren Göreme Milli Parkı ve Kapadokya Peri Bacaları ise önemli doğal varlıklarımız arasındadır.
Yakın çevrenizde bulunan ortak miras ögelerine örnek veriniz. Bu ortak miras ögeleri neden korunmalıdır? Açıklayınız.
Dünya Miras Listesinde yer alan ortak miras ögeleri uluslararası bir sözleşmeyle koruma altına alınmakta ve yaşatılmaktadır. Ülkemizde Dünya Miras Listesinde yer almayan birçok ortak miras ögesi olarak yaşatılması hem bireylerin hem devletin hem de insanlığın sorumluluğudur.
Ortak mirasa katkıda bulunan birçok edebiyatçı insanlığın duygu ve düşüncelerini eserlerine yansıtmıştır. Örneğin, İspanyol yazar Cervantes(Servantes), edebiyatta roman türünün öncüsüdür ve ünlü eseri Don Kişot dünyada ilk roman örneği sayılır. Bu roman ile yaşadığı çağın özelliklerini, değerlerini, değişimleri gelecek kuşaklara aktarır. Dede Korkut Hikayeleri gibi yazarı bilinmeyen edebi eserlerde verilen dersler ise geçmişten geleceğe bir köprü oluşturur.
Dünya ortak mirasına güzel sanatlar alanında katkıda bulunan sanatçıların eserlerini de unutmamak gerekir. Sanat, insanın özgürce karar vermesinde, becerilerini ortaya koymasında, insanlar arasında güzel duyguların oluşmasında ve insanları birbirine yaklaştırmada önemli rol oynar. Bir konseri dinleyenlerin aynı ritimle coşup eğlenmeleri buna güzel bir örnektir. Osman Hamdi Bey’in İstanbul Hanımefendisi tablosu, Leonardı da Vinci’nin Mona Lisa tablosu gibi sanat eserleri insanlarda hayranlık uyandırmaktadır.
Sanat, toplumların gelişmişliğinin de bir göstergesidir. Türk toplumunun gelişmesi için güzel sanatlara önem veren Atatürk, çağdaş Türk sanatının oluşması için çalışmalar yapmıştır. Atatürk güzel sanatlara önem verdiğini şu sözleriyle dile getirmiştir: “insanlar olgunlaşmak için bazı şeylere muhtaçtır. Bir millet ki resim yapmaz, bir millet ki heykel yapmaz, bir millet ki tekniğin gerektirdiği şeyleri yapmaz; itiraf etmeli ki o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur. Halbuki bizim milletimiz, gerçek özellikleriyle uygar ve ileri olmaya layıktır ve olacaktır.”
Birçok kişinin emeğinin geçtiği, zenginleşmesi için çaba gösterdiği, geçmişten günümüze ulaşan ortak miras ögelerini korumak için birey olarak neler yapabiliriz?
Atatürk bir sözünde sanatsız kalmış bir milletin hayat damarlarından birinin kopmuş olacağını belirtmiştir. Sizce Atatürk, sanata ve sanatçıya neden bu kadar önem vermiş olabilir? Açıklayınız.
Ortak mirası koruma yolları:
-
Kütüphaneler: bilim, düşünce ve edebiyat ürünlerinin korunduğu ve bunlardan insanların yararlanmasının sağlandığı yerlerdir.
-
Müzeler: sanat ürünlerinin, buluntuların korunduğu, sergilendiği ve bunların insanların ziyaretine sunulduğu yerlerdir.
-
Uluslararası kuruluşlar: ortak miras ürünlerinin korunması,, gelecek kuşaklara aktarılması, bu konuda insanların bilinçlendirilmesi faaliyetlerini yürüten örgütlerdir.
-
Yeni teknolojiler: binlerce kitapta bulunan ve korunması için geniş mekanlar gerektiren yazılı ve görsel ürünler günümüz teknolojisi sayesinde kolayca depolanmakta, korunmaktadır.
-
Yasal düzenlemeler: ulusal ve uluslararası düzeydeki resmi kuruluşlar yoluyla yapılan yasal düzenlemelerle doğal, tarihi ve kültürel varlıklar korunmaya çalışılmaktadır.
-
Eğitim: insanlığın ortak mirası olan doğal ve kültürel varlıklar ile tarihi çevrelerin ve eserlerin korunması konusunda “duyarlılık” oluşturulmasında eğitim öncelikli koşuldur.
