Bu sayfa “Küresel sorunlarla uluslararası kuruluşların kuruluş amaçlarını ilişkilendirir.” ve “Küresel sorunların çözümlerinin yaşama geçirilmesinde kişisel sorumluluğunu fark eder.” Kazanımlarına uygun olarak hazırlanmıştır.
KÜRESEL SORUNLARA KÜRESEL ÇÖZÜMLER
Küresel Sorun: Dünyada geniş alanları etkileyen doğal afetler, bulaşıcı hastalıklar, savaş ,açlık, yoksulluk gibi olayların neden olduğu sorunlardır.
Yedi milyara yaklaşan dünya nüfusu hızla artmaya devam ediyor. Hızlı nüfus artışı ve buna bağlı olarak da tüketimin hızla artması bir yandan dünyanın doğal kaynaklarını bitirirken, diğer yandan da pek çok küresel soruna neden olmaktadır. Örneğin, toprak, su ,hava hızla kirlenmekte, atmosferde biriken sera gazları küresel ısınma ve iklim değişikliklerine neden olmaktadır. İklimin değişim sürecinde şiddeti artan kuraklık, sel ,fırtınalar, yayılan bulaşıcı hastalıklar ve çevre kirliliği dünyamızı tehdit etmektedir.
Çin ve Hindistan’ın yer altı suları hızla tükenmektedir. Bu ülkeler yakın gelecekte Himalayalar’daki buzların erimesiyle dünya tahılının dörtte birini üreten tarlalarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalacaklardır. Bu durum kıtlığa hatta savaşlara neden olabilir. Küresel ısınma yüzünden topraklarını kaybetme korkusu yaşayan Mali Cumhuriyeti, kaynakları bol olan Çin ve Japonya’dan tarla kiralamaya başladı. Yükselen tahıl fiyatları yoksul ülkeleri açlığın eşiğine doğru sürüklüyor. Kendi kendini doyurabilmek günden güne önem kazanıyor.
Görüldüğü gibi insanlığı ilgilendiren birçok sorun küresel nitelik kazanmıştır. Bu küresel sorunlar 2000 yılında Birleşmiş Milletler Zirvesinde konuşulmuştur. Binyıl Zirvesi olarak adlandırılan bu toplantı sonrasında yayımlanan bildirgede şu hedefler sıralanmıştır:
1.Aşırı yoksulluk ve açlığın ortadan kaldırılması,
2.Tüm kız ve erkek çocukların ilköğrenimlerini eksiksiz tamamlamaları,
3.Kadın-erkek eşitliğinin sağlanması ve kadınların konumunun güçlendirilmesi,
4.Çocuk ölümlerinin azaltılması, anne sağlığının iyileştirilmesi,
5.AIDS, sıtma ve diğer bulaşıcı hastalıklarla mücadele edilmesi,
6.Çevresel sürdürebilirliğin sağlanması,
7.Ekonomik kalkınma için küresel iş birliğine gidilmesi.
Yukarıdaki Birleşmiş Milletler Binyıl Kalkınma Hedefleri arasında sizce başka neler yer almalıdır? Örnek veriniz.
Küresel sorunların çözümü için küresel iş birliği şarttır. Aşağıda Birleşmiş Milletler ve farklı alanlarda çalışmalar yürüten kendisine bağlı kuruluşlar tanıtılmıştır. Bu kuruluşların kuruluş amaçları ile küresel sorunları ilişkilendiriniz.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Kuruluşu
Kuruluşun amacı;insanların beslenme düzeylerini yükseltmek, gıdaların ve tarım ürünlerinin üretimini artırmak ve insanların yaşam koşullarını iyileştirmektir.
Birleşmiş Milletler Çevre Sorunları Programı
Kuruluşun amacı; İnsanın yaşadığı çevreyi etkileyen tüm konularda uluslar arası iş birliğini kolaylaştırmak, çevreyi korumak, hükümetlerin ilgisini bu konuyu çekmek ve sorunların çözümünde maddi destek sağlamaktır.
Dünya Gıda Programı
Kuruluşun amacı; doğal afetler, iç savaşlar veya sınır çatışmaları gibi nedenlerle ani açlığa maruz kalan halk kitlelerine insani amaçlarla gıda yardımı sağlamaktır.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı
Kuruluşun temel amacı; özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde çocukların ve gençlerin gelişimine yardımcı olmaktır.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu
Kuruluşun temel amacı; özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde çocukların ve gençlerin gelişimine yardımcı olmaktır.
Dünyadaki açlığın artmasının sebepleri sizce neler olabilir ?
Açlığın azaltılması için kamuoyu oluşturmanın ne gibi faydaları olabilir ?
Küresel bir sorun olan açlık ve yoksullukla mücadelede ve hızla artan dünya nüfusunun beslenmesinde tarımsal üretimin artırılması kadar israfın önlenmesi de önemlidir. Doğal kaynakların tasarruflu kullanılmasının yanında ürünlerin de israf edilmemesi gereklidir. Bakın bu konuda bir kurum, üzerine düşen sorumluluğu nasıl yerine getiriyor.
Ekmek vb. gıdaların israf edilmemesi için neler yapabilirsiniz? Örnek veriniz. Gıda israfının önlenmesinin açlık ve yoksullukla mücadeleye katkıları neler olabilir?
Küresel ısınmanın sonuçları ile ilgili dünya genelinde bir değerlendirme yapıldığında ortaya nasıl bir sonuç çıkabilir? Açıklayınız
Küçük ekmeklerle israfı önleme
Tüketebileceğiniz kadar ekmek alın. Ekmeği derin dondurucuda saklayın. Bayat ekmeği en basit haliyle köfteye katarak değerlendirin. Üretimi talebe göre planlayın! Ekmeğin miktarının(gramaj) azaltılması gibi önlemlerle israf azaltılabilir.
Küresel ısınmaya en çok yol açan gaz karbondioksittir. Atmosferdeki karbondioksit miktarının artmasının nedenlerinin başında ise sanayileşme, motorlu taşıtların çoğalması, maden sanayisinin gelişmesi, çarpık kentleşme ve ormanların tahrip edilmesi gelmektedir. 1992 yılında Rio Dünya Zirvesi’nde küresel ısınma ve iklim değişikliği sorunu ilk kez tartışılmıştır. Dünya ikliminin korunması amacıyla Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği çerçeve antlaşması imzalanmıştır.1997 yılında ise küresel ısınmaya yol açan sera gazlarının salımının azaltılmasını öngören Kyoto Protokolü,180 ülke tarafından imzalanmıştır. Her sorunun çözümünde olduğu gibi küresel ısınmanın önlenmesinde de bireysel olarak yerine getirmemiz gereken sorumluluklarımız vardır. Örneğin, ulaşımda toplu taşıma araçlarını kullanarak hem atmosfere karışan gaz miktarının hem de hava kirliliğin azaltılmasına katkı sağlarız.
Küresel ısınmayı artıran da bunun neden olduğu sonuçlardan en çok etkilenen de insanın kendisidir.
Canlılar arasında bulunduğu çevreyi en çok etkileyen, ona zarar veren ve doğal ortamı değiştiren yine insandır. Doğal kaynakları aşırı tüketen, çevre kirliliklerine de neden olan da…Halbuki insanın yaşamını devam ettirebilmesi için sağlıklı bir çevreye ihtiyacı vardır. Sağlıklı bir çevrede yaşamak ise bütün insanların hakkıdır.
Çevre, insanları kuşatan doğayı, doğada bulunan tüm bitki ve hayvanları içerir. Bireylerin çevrenin korunması açısından hem hakları hem de sorumlulukları vardır. Çevre hakkının gerçekleşmesinde bireylere önemli görevler düşer.
Sağlıklı bir çevreyi oluşturma ve korumadaki sorumluluk bilincinin geliştirilmesi, öncelikle aile ve okulda gerçekleştirilir. Çevrenin insan sağlığı açısından önemli olduğu, bizim gibi gelecek kuşakların da sağlıklı bir çevrede yaşama hakkının bulunduğu, havanın, toprağın, suyun, bitki ve hayvanların korunması gerektiği unutulmamalıdır. Örneğin, doğal kaynaklarımızdan olan su ve suda yaşayan canlılardan ancak onları koruyarak yararlanılabilir. Aksi durumda insan hayatı için çok önemli olan bu kaynakları kaybetmekle karşı karşıya kalınabilir.
Suda yaşayan canlıları korumak için bireylere düşen görevler nelerdir?
Çevreyi korumak için iş birliği içinde olması gereken kurum ve kuruluşlar hangileridir?
Dünyanın herhangi bir yerindeki çevre sorunu sadece o yerin sorunu değildir. Çünkü bir yerdeki sorun diğer yerleri de etkiler. Dünyada birbirinden etkilenmeyen hiçbir şey yoktur. Dünyadaki çok küçük bir değişiklik bile beklenmedik büyüklükte sonuçlara yol açabilir. Örneğin, Brezilya’nın Ekvator bölgesindeki yağmur ormanlarının yok olması yağışların azalmasına, atmosferdeki karbondioksit gibi zehirli gazların artmasına ve bu durum da küresel ısınmanın hızlanmasına neden olacaktır. Küresel ısınmanın etkisiyle Karadeniz Bölgesi’nde yağışların artması ülkemizin güneyinde ise azalması beklenmektedir.
Çevrenin korunması, gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakılması için sadece bireylerin sorumluluklarını yerine getirmesi yeterli değildir. Bunun için bütün devletler iş birliğine dayalı çözümler üretmeli, uluslar arası kuruluşlar bu çözüme katkı sağlamalıdır. Ancak bu uluslar arası dayanışma ve iş birliğinin tam olarak gerçekleşmediğini görüyoruz. Nitekim 1992 yılında Rio’da düzenlenen Çevre ve Geliştirme Zirvesi’nde Dünya Çevre Sözleşmesi katılımcı devletlerin bir kısmı tarafından imzalanmamıştır.
Sizce katılımcı devletlerin bir kısmı bu sözleşmeyi neden imzalamamıştır? Bu durumun sonuçları neler olabilir?
Ülkemizde herkesin sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına Anayasamızda da yer verilmiş ve bu hak güvence altına alınmıştır. Buna göre; “madde 56- Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların ödevidir…”
Ülkemizde çevre sağlığının korunması ve çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik yapılan önemli uygulamalardan biri de atık yönetimidir. Bu yönetimin önemli ilkeleri; daha az atık üretilmesi, atıkların geri kazanılması veya çevreye zarar vermeden yok edilmesidir.
Çevrenin korunması ve çevre kirliliğinin azaltılmasında atık yönetimi uygulamasının katkıları neler olabilir? Birey olarak atık yönetimi uygulamasına nasıl destek olabiliriz? Örnek veriniz.